IOTA (Islands on the Air) - Ishujt në ajër
Qëndrimi për periudha të gjata në shtëpi, pa lëvizur nga stacioni i radios ose përpara ekranit - qoftë për punë, sport apo hobi - zakonisht nuk është i shëndetshëm. Prandaj, ekziston mundësia që sporti i radioamatorizmit të zhvillohet, çdo kohë, në diell dhe ajër të pastër: në fusha, male, në ajër të hapur, në det dhe, sigurisht, edhe në ishuj!
Origjina e një prej disiplinave sportive më të njohura për radioamatorët është IOTA – Ishujt në Ajër. Qëllimi i këtij programi është të promovojë operimin e radios në mbarë botën nga stacione radioamatorësh të vendosura në ishuj të banuar ose të pabanuar, duke i dhënë aktivitetit edhe elementin e garës dhe konkurrencës.
Ashtu si në shumë programe të tjera, pjesëmarrja në IOTA është e mundur në dy mënyra:
“Gjuetari” – radioamatori që mbledh pikë duke realizuar lidhje me ishuj të aktivizuar.
“Aktivuesi” – radioamatori që, me stacionin e tij, bën të mundur këto lidhje duke operuar drejtpërdrejt nga ishulli dhe duke e aktivizuar atë.
Britaniku Geoff Watts, dëgjues i rregullt i valëve të shkurtra dhe redaktor i gazetës DX-News, vendosi themelet e programit IOTA në vitin 1964, duke e kthyer atë në një nga aktivitetet më të suksesshme të radioamatorëve. Fillimisht, organizimi dhe administrimi kryheshin drejtpërdrejt nga vetë programi IOTA. Që nga viti 1985, u vendos një bashkëpunim i ngushtë me Shoqatën e Radioamatorëve të Britanisë së Madhe (RSGB), e cila vazhdon të luajë një rol kyç në zhvillimin dhe menaxhimin e tij.
Në rregulloren e IOTA-s, RSGB ka përcaktuar saktësisht termin “ishull” dhe ka hartuar e publikuar një listë të gjerë të ishujve të vlefshëm. Çdo ishull ka një numër unik IOTA. Menaxhimi i programit ka grupuar të gjithë ishujt e oqeaneve në mbarë botën në rreth 1 200 “grupe IOTA”.
Lidhjet me ishujt që kanë një numër të vlefshëm IOTA llogariten gjatë gjithë vitit. Për të gjallëruar programin dhe për t’u dhënë mundësi sa më shumë radioamatorëve në mbarë botën të mbledhin pikë ishulli, Kampionati Botëror IOTA, i organizuar nga RSGB, zhvillohet çdo vit në korrik. Për këtë qëllim, ishujt e pabanuar dhe ata ku nuk ka radioamatorë rezidentë aktivizohen nga radioamatorë ose ekipe garash që udhëtojnë posaçërisht dhe instalojnë pajisjet radioamatore në vend.
Aktualisht, ekzistojnë të paktën 21 diploma IOTA të shpallura për lidhjet me ishujt në mbarë botën. Arritjet e pjesëmarrësve publikohen në një listë të veçantë në internet, ndërsa fituesit shpërblehen me diploma dhe trofe.
Në Shqipëri, i vetmi ishull i përfshirë në programin IOTA është Ishulli i Sazanit, me numrin unik EU‑169. Ai është aktivizuar disa herë nga radioamatorë vendas dhe të huaj.
Një nga aktivizimet më të njohura është ai i datës 18-23 dhjetor 2002, kur një grup i vogël i Federatës Shqiptare të Radioamatorizmit — Fatos Demeti ZA1FD, Florian Gjonej ZA5G dhe Alfredo de Nisi ZA/IK7JWX - operuan nga ishulli i Sazanit me shenjën e thirrjes ZA0IS. Me gjithë vështirësitë e shumta organizative, ky aktivitet solli shumë lidhje ndërkombëtare dhe u shoqërua me kartolina konfirmimi (QSL) të posaçme për pjesëmarrësit.
